جراحی تعویض مفصل زانو چیست ؟
جراحی تعویض مفصل زانو یک روش جراحی است که در آن مفصل زانو که توسط آسیب‌های مختلفی مانند آرتروز، آسیب‌های ورزشی یا زخم‌های ناشی از سن که تأثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد دارند، تعویض می‌شود. در این روش، مفصل زانو با یک مفصل مصنوعی یا پروتز جایگزین می‌شود تا عملکرد مفصل زانو و کیفیت زندگی فرد بهبود یابد.( دکتر فاطمه منتظر لطف الهی متخصص ارتوپدی, مرکز تعویض مفصل زانو در شمال تهران )
علت جراحی تعویض مفصل زانو
جراحی تعویض مفصل زانو اغلب به دلیل آرتروز زانو (osteoarthritis) انجام می‌شود که یکی از شایع‌ترین عواملی است که موجب تخریب مفصل زانو می‌شود. عوامل دیگری که ممکن است نیاز به این نوع جراحی را ایجاد کنند شامل موارد زیر می‌شوند:
- آرتروز زانو (Osteoarthritis): این بیماری معمولاً به دلیل سایر شرایطی مانند فعالیت‌های ورزشی سنگین، آسیب‌های زانو یا سن توسط پزشک تشخیص داده می‌شود.
- آسیب‌های ورزشی: فعالیت‌های ورزشی شدید می‌تواند منجر به آسیب زانو شود که در نهایت به تعویض مفصل زانو منجر شود.
- بیماری‌های التهابی: بیماری‌هایی مانند التهاب مفصلی روماتوئید می‌توانند باعث خرابی مفصل زانو شوند.
- شکستگی‌ها و زخم‌های شدید: شکستگی‌های شدید یا زخم‌های عمیق در ناحیه زانو می‌توانند منجر به نیاز به تعویض مفصل زانو شوند.
- بیماری‌های ژنتیکی: برخی از بیماری‌های ژنتیکی می‌توانند باعث ضعف مفاصل شوند و در نتیجه نیاز به تعویض مفصل زانو ایجاد کنند.
انواع عمل تعویض مفصل زانو
عمل تعویض مفصل زانو یک روش جراحی پیچیده است که به‌صورت متناسب با نیازهای هر بیمار و وضعیت مفصل زانو انجام می‌شود. این جراحی ممکن است شامل انواع مختلفی از تعویض مفصل زانو باشد. برخی از انواع عمل تعویض مفصل زانو عبارتند از:
- تعویض مفصل زانو جزئی (Partial Knee Replacement): در این نوع جراحی، فقط بخشی از مفصل زانو که تخریب شده است، تعویض می‌شود. این روش برای برخی بیماران مناسب است که فقط بخش محدودی از زانو تخریب دارد.
- تعویض مفصل زانو کامل (Total Knee Replacement): در این نوع جراحی، کل مفصل زانو با یک پروتز مصنوعی تعویض می‌شود. این روش برای مواردی که تمام یا اکثریت مفصل زانو تخریب شده است، استفاده می‌شود.
- تعویض مفصل زانو دوگانه (Bilateral Knee Replacement): در این نوع جراحی، هر دو مفصل زانو در یک جراحی و در یک زمان تعویض می‌شوند. این روش برای بیمارانی که هر دو زانویشان نیاز به تعویض دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تعویض مفصل زانو روباز (Open Knee Replacement): در این روش، پزشک یک برش بزرگ در زانو ایجاد می‌کند تا به مفصل دسترسی پیدا کند و پروتز را تعویض کند.
- تعویض مفصل زانو به روش جراحی کم‌تهاجم (Minimally Invasive Knee Replacement): در این روش، برش‌های کوچکتری برای دسترسی به مفصل زانو ایجاد می‌شود، که می‌تواند به بهبود زمان بازیابی و کاهش درد بعد از عمل کمک کند.
جراحی تعویض مفصل زانو چگونه انجام می‌شود؟
جراحی تعویض مفصل زانو یک روند پیچیده و دقیق است که برای بهبود عملکرد و کیفیت زندگی بیماران با مشکلات مفصل زانو انجام می‌شود. مراحل اصلی این جراحی به طور کلی شامل موارد زیر می‌شوند:
- آماده‌سازی بیمار: قبل از جراحی، بیمار باید آزمون‌های مختلفی اعمال شود تا حالت عمومی بیمار و وضعیت مفصل زانو بررسی شود.
- بخش برش و دسترسی: پزشک برشی در ناحیه زانو ایجاد می‌کند تا به مفصل زانو دسترسی پیدا کند.
- حذف بافت تخریب‌شده: بخش‌های تخریب‌شده از مفصل زانو حذف می‌شوند.
- نصب پروتز: پروتز مصنوعی جایگزین مفصل زانو قرار می‌گیرد. این پروتز می‌تواند شامل بخش‌های مختلفی از مفصل زانو شود، از جمله فمور، تیبیا و پاتلا.
- پوشاندن پروتز: پروتز به بخش‌های مختلف مفصل زانو متصل می‌شود و بخش‌های پوشاننده بر روی پروتز نصب می‌شوند.
- بسته‌بندی و تامین محلول‌های لازم: پس از نصب پروتز، ناحیه جراحی بسته‌بندی می‌شود و محلول‌های لازم برای پیشگیری از عفونت و درد تجویز می‌شوند.
- بازیابی و توجه به فیزیوتراپی: پس از عمل جراحی، بیمار نیاز به فیزیوتراپی دارد تا عملکرد مفصل زانو بهبود یابد و بازگشت به فعالیت‌های روزمره صورت گیرد.
( دکتر فاطمه منتظر لطف الهی متخصص ارتوپدی, مرکز تعویض مفصل زانو در شمال تهران )
این جراحی چه مزایایی دارد؟
جراحی تعویض مفصل زانو یک روش موثر برای بهبود عملکرد و کیفیت زندگی افراد با مشکلات مفصل زانو است. برخی از مزایا و فواید این نوع جراحی عبارتند از:
- کاهش درد: بسیاری از بیماران پس از جراحی تعویض مفصل زانو تجربه کاهش قابل توجهی در درد مفصلی می‌کنند که بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی آنها را به همراه دارد.
- افزایش حرکت: پس از جراحی، بسیاری از بیماران قادر به انجام حرکات و فعالیت‌های روزمره‌شان با حرکت بهتر و پویاتر در مفصل زانو می‌شوند.
- بهبود عملکرد: جراحی تعویض مفصل زانو می‌تواند بهبود قابل توجهی در عملکرد روزانه بیماران، از جمله قدرت پیاده‌روی، پله‌رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره دیگر، به همراه داشته باشد.
- بهبود کیفیت زندگی: این جراحی می‌تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی بیماران با مشکلات مفصل زانو ایجاد کند، زیرا امکان انجام فعالیت‌های روزمره و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی را فراهم می‌کند.
- طول عمر پروتز: پروتز‌های مورد استفاده در جراحی تعویض مفصل زانو اکثراً طول عمر طولانی دارند و بیماران می‌توانند برای سال‌ها بهره‌وری از آنها داشته باشند.
- کاهش نیاز به داروهای درد آور: پس از جراحی، بیماران ممکن است به طور قابل توجهی کاهش نیاز به مصرف داروهای درد آور داشته باشند.
مراقبت‌های بعد از عمل تعویض مفصل زانو
مراقبت‌های بعد از جراحی تعویض مفصل زانو بسیار اهمیت دارد تا فرآیند بازگشت به عملکرد طبیعی مفصل زانو به خوبی پیش برود. در زیر به برخی از مراقبت‌های مهم پس از عمل تعویض مفصل زانو اشاره شده است:
- فیزیوتراپی: شروع زودهنگام به جلسات فیزیوتراپی بسیار حیاتی است. تمرینات فیزیوتراپی کمک به افزایش قدرت عضلات، افزایش برداشت حرکتی و کاهش درد و التهاب می‌کنند.
- استفاده از وسایل کمکی: استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا ویلچر در ایستادن و راه رفتن اولیه می‌تواند به پیشرفت بازیابی کمک کند.
- مراقبت از بخش جراحی: نگهداری ناحیه جراحی، حفظ آن تمیز و خشک، و تعویض بندها و بانداژها به موقع از اهمیت بالایی برخوردار است.
- مصرف داروها: مصرف داروهای ضد التهاب و داروهای دردآور معمولاً توسط پزشک تجویز می‌شود و باید به دقت دستورات مصرف آنها را دنبال کرد.
- تغذیه مناسب: تغذیه سالم و متعادل به بازیابی و بهبود عملکرد مفصل زانو کمک می‌کند. مصرف غذاهای حاوی ویتامین‌ها و مواد مغذی ضروری مهم است.
- توجه به علائم نگران‌کننده: هر گونه تغییر ناگهانی در وضعیت جراحی مانند تورم، درد شدید یا خونریزی نیاز به تماس با پزشک دارد.
- تلاش برای بازگشت به فعالیت‌های روزمره: با توجه به توانایی‌های خود، تلاش کنید به تدریج به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید.
( دکتر فاطمه منتظر لطف الهی متخصص ارتوپدی, مرکز تعویض مفصل زانو در شمال تهران )
نتیجه‌گیری
جراحی تعویض مفصل زانو می‌تواند برای افرادی که مشکلات مفصل زانو دارند و درد و محدودیت‌های حرکتی آنها را تحت تأثیر قرار داده است، یک گزینه موثر واقعی باشد. این جراحی می‌تواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی افراد به وجود آورده و امکان انجام فعالیت‌های روزمره را به آنها بازگرداند. با این حال، برای داشتن نتایج موفق‌تر و بازگشت به عملکرد طبیعی، پس از جراحی باید به مراقبت‌های بعد از عمل توجه ویژه‌ای داشت. فیزیوتراپی منظم، مراقبت از بخش جراحی، مصرف داروها به دقت و توجه به علائم نگران‌کننده از اهمیت بالایی برخوردارند.
( دکتر فاطمه منتظر لطف الهی متخصص ارتوپدی, مرکز تعویض مفصل زانو در شمال تهران )